اینکوترمز چیست؟ آشنایی با اصطلاحات پر کاربرد در این حوزه منحصر به فرد

اگر تاکنون با مسائل مرتبط به خرید و فروش کالا در سطح گسترده، شیوه حمل و نقل آن و به طور کلی با امور بازرگانی سر و کار داشته اید، شاید واژه “اینکوترمز” به گوش شما خورده باشد. برای اینکه بتوانیم با این مفهوم آشنا شویم، در قسمت بعد به سوال اینکوترمز چیست؟ و سایر موضوعات مرتبط حول محور این کلمه می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

اینکوترمز چیست؟

برای پاسخ به این سوال باید گفت که اینکوترمز یا Incoterms مخفف واژه ”International Commercial Terms” به معنی اصطلاحات بین‌المللی بازرگانی است. به طور کلی اینکوترمز یک راه ارتباطی بسیار مفید بوده و در واقع با هدف کاهش سردرگمی بین خریداران و فروشندگان صورت گرفته است.

اینکوترمز یک اصطلاح جهانی است و فقط به یک کشور یا یک منطقه محدود نمی‌شود. این اصطلاح جهانی معامله بین واردکننده و صادرکننده را تعریف می‌کند تا هر دو طرف از مسائلی همچون وظایف، هزینه ها، خطرات، مسئولیت ها و همچنین مدیریت تدارکات و حمل و نقل؛ از پذیرش محصول گرفته تا تحویل آن را به خوبی درک کنند.
خواه در حال ثبت سفارش‌ مشتریان، بسته بندی و برچسب گذاری محموله به منظور آمادگی برای ارسال به نقطه دیگر باشید و خواه در موقعیت کسب آمادگی برای تحویل بار قرار گیرید، قوانین Incoterms به صورت کاملا به روز چراغ راه شما خواهند بود!
Incoterms همه راه های ممکن برای تقسیم مسئولیت‌ها و تعهدات بین دو طرف را در نظر می‌گیرد چرا که یقینا برای هر خریدار و هر فروشنده این مسئله حائز اهمیت است که مسئولیت ها و تعهدات مربوط به حمل و نقل کالا از قبل تعیین شده باشد.

چه کسی قوانین اینکوترمز را منتشر می کند؟

اتاق بازرگانی بین‌الملل (International Chamber of Commerce) که به اختصار به آن ICC گفته می‌شود از زمان تاسیسش در سال 1919 تاکنون متعهد به تسهیل تجارت بین‌المللی بوده است.
شیوه‌های مختلف باربری و تفاسیر گوناگون حقوقی بین معامله گران در سراسر جهان سبب شده تا مجموعه‌ای از قوانین و دستورالعمل‌های مشترک برای پیشگیری از هرگونه نزاع و اختلاف نظر ایجاد شود.

ICC برای پیشگیری از اختلافات احتمالی و در پاسخ به چنین مشکلاتی، اولین قوانین Incoterms را در سال 1936 منتشر کرد. از آن زمان تاکنون این قوانین حفظ و توسعه یافته و گاهی براساس مسائل روز بازرگانی دستخوش تغییر می‌شود. اینکوترمز تا به حال چندین بار اصلاح و آپدیت شده است. این تغییرات و آپدیت‌ها در سال‌های ۱۹۵۳، ۱۹۶۷، ۱۹۷۶، ۱۹۸۰، ۲۰۰۰ و ۲۰۱۰ و ۲۰۲۰ صورت گرفته است.

درست زمانی که مسئولان سازمان تجارت جهانی از انتشار قوانین اینکوترمز 2020 ابراز خوشحالی کردند، ICC صدمین سالگرد خود را در سال 2019 جشن گرفت.
گفتنی است که ایجاد تغییرات در این اساسنامه و جدیدترین ویرایش قوانین اینکوترمز، به نفع تجارت بین‌المللی است و به آماده سازی تجارت جهانی در آینده کمک شایانی خواهد کرد.

از کجا می‌توان با قوانین اینکوترمز 2020 آشنا شد؟

امروزه اینکوترمز در بستر جدید تجارت الکترونیک ICC در دو قالب چاپی و دیجیتالی در دسترس است. همچنین برای دسترسی آسان‌تر به این قوانین فارغ از هر نژاد و ملیتی، نسخه‌های جدید آن به تقریبا 29 زبان ترجمه شده اند که زبان فارسی نیز از این قضیه مستثنی نیست.

قوانین اینکوترمز 2020 که در یک ژانویه همین سال منتشر شدند، برای اولین بار توسط دکتر کوروش جعفرپور وکیل پایه یک دادگستری و عضو هیئت علمی دانشگاه به فارسی بازگردانده شد.
همچنین گفتنی است که کمیته‌های ملی ICC برای معرفی این قوانین، به راه اندازی رویدادهای مختلف و سمینارهای آموزشی در سراسر جهان می‌پردازند. آکادمی اتاق بازرگانی بین‌الملل نیز گاهی دوره‌های آنلاینی را همراه با ارائه گواهینامه مبنی بر همین موضوع برگزار می‌کند.

لازم است هر تاجری با این قوانین آشنا باشد چرا که آشنایی با قوانین اینکوترمز باعث جلوگیری از هزینه‌های هنگفت برای واردات کالا و همچنین مانع اتلاف وقت می‌شود. علاوه بر این با وجود این قوانین راحت تر و بدون اختلاف می توانند با تاجران دیگر کشورها وارد تجارت شوند.

چرا از قوانین Incoterms در تجارت بین المللی استفاده کنیم؟

اگرچه بندهای دیگری مثل Harmonised Tariff Schedule در ایالت متحده آمریکا برای تجارت جهانی در سراسر جهان وجود دارد، هیچکدام به اندازه قوانین اینکوترمز مورد قبول عموم در سطح بین‌المللی قرار نگرفته اند!
همچنین برخلاف سیاست‌های تجاری در سطح ملی، این قوانین جهانی هستند و وضوح و قابلیت پیش بینی مسائل تجاری روز را فراهم می‌کنند.

مسئولیت ها و تعهدات اصلی موجود در قوانین اینکوترمز

نقطه تحویل (Point of delivery)

در این بخش براساس قوانین اینکوترمز مسئولیت‌ها و تعهدات فروشندگان که بار را تحویل می‌دهند و خریداران که بار را تحویل می‌گیرند در نظر گرفته می‌شود.

هزینه‌های حمل و نقل (Transportation costs)

در اینجا، incoterms تعیین می‌کند که هزینه‌ مورد نیاز در هر کدام از بخش‌های حمل و نقل بر عهده چه کسی است.

تشریفات ورود و صدور (Export and import formalities)

اینکوترمز در این قسمت مشخص می‌کند که کدام یک از طرفین باید ترتیب تشریفات واردات و صادرات را انجام دهند.

هزینه بیمه (Insurance cost)

قوانین اینکوترمز تعیین می‌کند که هزینه بیمه بر عهده کیست.

مزایای قوانین اینکوترمز چیست

امروزه بر اساس آخرین نسخه این قوانین، 11 شرط اصلی و تعدادی شروط فرعی وجود دارد که به خریداران و فروشندگان کمک می‌کند تا از مفاد این قرارداد به روشنی مطلع شوند. این مورد سبب شده تا احتمال تفسیر نادرست توسط یکی از طرفین به شدت کاهش یابد.

اینکوترمز بر اکثر مسائل حمل و نقل و ترابری از هزینه‌های حمل و نقل گرفته تا بیمه نظارت می‌کند و در برابر سوالاتی مثل سوالات زیر پاسخگو است.

• مدت زمان تحویل بسته چقدر است؟
• روش‌ها و شرایط حمل و نقل چیست؟
• چگونه اطمینان می‌دهید که یکی از طرفین استانداردهای تعیین شده را رعایت کرده است؟

اگرچه این قوانین به بسیاری از سوالات شما پاسخ می‌دهند اما به یاد داشته باشید که قوانین اینکوترمز نیز مانند سایر قوانین محدودیت‌های مخصوص به خود را دارد و در قبال پاسخ به برخی از سوالات مثل حقوق و تعهدات قراردادی بین خریدار و فروشنده که ربطی به مقوله تحویل ندارد یا راه حل‌هایی برای نقض قرارداد، هیچگونه مسئولیتی قائل نیست.

تغییر در قوانین اینکوترمز

اگر در جایگاه فروشنده یا خریدار قرار گرفته اید و بر قوانین اینکوترمز متکی هستید باید در مورد ایجاد هرگونه تغییر محتاط باشید. خواسته طرفین در مسائل تجاری باید به وضوح بیان شود و از تغییر اتفاقی بدون هماهنگی خودداری شود چرا که در صورت رعایت نکردن چنین مسائلی، ممکن است نتایج غیرمنتظره‌ای به بار آید.

قوانین و اصطلاحات اینکوترمز در رابطه با حمل و نقل عمومی

Ex Works (EXW)

فروشنده کالا را در مکانی مثل انبار، کارخانه و … در اختیار خریدار می‌گذارد تا مرحله حمل و نقل آن انجام شود. در واقع در این فرایند خریدار هیچ نظر و مسئولیتی در رابطه با شیوه حمل و نقل، محل دقیق تحویل، ریسک‌های احتمالی در هنگام بارگیری، تخلیه بار و تشریفات گمرکی ندارد و در واقع پس از تحویل بار هیچ خطری وی را تهدید نمی‌کند.
به طور کلی می‌توان گفت این قانون حداکثر تعهد را بر عهده خریدار و حداقل تعهد را بر عهده فروشنده قرار می‌دهد. EXWبه این معنی است که خریدار خطرات ناشی از رساندن کالا به مقصد نهایی را متحمل می‌شود.

برای اطلاعات تکمیلی اینجا کلیک کنید.

Free Carrier (FCA)

فروشنده کالا را در مکانی مثل انبار، کارخانه و … به اولین حامل (حامل می‌تواند خود خریدار یا شخص منتخب وی باشد) می‌سپارد و زمانی که خریدار تمام هزینه‌ها را بر عهده گرفت و کالا به اولین حامل تحویل داده شد، ریسک به طور کلی از بین می‌رود.

براساس این قانون در واقع اگر در هنگام بارگیری اتفاقی بیوفتد، فروشنده مقصر است در غیر این صورت هیچ مسئولیتی بر گردن فروشنده نخواهد بود.

برای اطلاعات تکمیلی اینجا کلیک کنید.

Carriage Paid to (CPT)

در این قانون کالا تا مبدا اصلی (مثلا رساندن محموله به فرودگاه یا بندر مورد نظر) که از سمت خریدار مشخص شده است، رسانده می‌شود و تا به اینجا تمام هزینه‌ها و مسئولیت‌ها برعهده شخص فروشنده است.

اما پس از تحویل، دیگر فروشنده هیچ مسئولیتی در قبال خسارات احتمالی به وجود آمده و حتی رسیدن یا نرسیدن محموله به مقصد نخواهد داشت و تمامی هزینه‌های پرداختی پس از تحویل بر عهده خریدار است.

Carriage and Isurance Paid to (CIP)

این اصطلاح کاملاً شبیه به عبارت CPT که در قسمت قبل به آن پرداختیم می‌باشد، یعنی کالا تا مبدا اصلی رسانده می‌شود و تا به اینجا تمام هزینه‌ها و مسئولیت‌ها برعهده فروشنده است. اما پس از تحویل خریدار باید متوجه تمام مسئولیت‌ها و هزینه‌ها شود.

تفاوت CIP و CPT در این است که فروشنده باید هنگام بارگیری کالا را بیمه کند تا در صورت بروز هر گونه خسارت بیمه این هزینه‌ها را بپردازد.

Delivered at Place Unloaded (DPU)

این مفهوم به این معنا است که فروشنده به محض تحویل بار به شخص خریدار در یک محل مشخص شده مثل بندر یا فرودگاه تمامی مسئولیت‌ها و هزینه‌ها را بر دوش او می‌گذارد.
در واقع تمام هزینه‌ها و مسئولیت‌ها در رابطه با بسته بندی، بارگیری، تشریفات قانونی لازم در کشور صادر کننده، ترخیص کالا از گمرک در کشور واردکننده، مجوز واردات، اسناد مورد نیاز گمرک و کلیه حقوق و عوارض گمرکی بر عهده فروشنده خواهد بود.
اما در هنگام تخلیه بار چنانچه خطری کالا را تهدید کند، هزینه‌ها و مسئولیت در این قسمت بر عهده خریدار است.

Delivered at Place (DAP)

این اصطلاح نیز دقیقا مثل اصطلاح قبلی تمام هزینه‌ها از بسته بندی، بارگیری، تشریفات قانونی لازم در کشور صادر کننده گرفته تا ترخیص کالا از گمرک در کشور واردکننده، مجوز واردات، اسناد مورد نیاز گمرک و کلیه حقوق و عوارض گمرکی بر عهده فروشنده است.
اما با این تفاوت که در DPU مقصد نهایی کالا و مقصد تخلیه بار یکی نیست اما در DAP کالا دقیقا در مقصد نهایی تخلیه خواهد شد.

Delivered Duty Paid (DDP)

فروشنده مسئول تحویل کالا به محل مشخص شده در کشور خریدار است و کلیه هزینه‌ها را برای رساندن کالا به مقصد می‌پردازد اما هیچ مسئولیتی در قبال تخلیه بار ندارد.
این قانون حداکثر تعهدات را بر عهده فروشنده و حداقل تعهدات را بر عهده خریدار قرار می‌دهد. تا زمان تحویل کالا در مقصد، هیچ گونه خطر یا مسئولیتی به عهده خریدار نیست.
مهمترین نکته در مورد شرایط DDP این است که فروشنده مسئول ترخیص کالا از گمرک در کشور خریدار و همچنین پرداخت عوارض و مالیات و اخذ مجوزها و مراحل قانونی لازم از مقامات آن کشور است.

شرایط DDP می‌تواند خطری بسیار بزرگ هم از نظر تأخیر و هم از نظر هزینه‌های اضافی پیش بینی نشده برای فروشنده باشد بنابراین باید با احتیاط مورد استفاده قرار گیرد.

قوانین اینکوترمز در رابطه با حمل و نقل دریایی

Free Alongside Ship (FAS)

فروشنده وقتی کالا را در محلی که خریدار آن را مشخص کرده (می‌تواند کنار کشتی یا اسکله‌ و یا روی دوبه باشد)، تحویل می‌دهد، مسئولیت اون به پایان رسیده است. این بدان معناست که خریدار باید تمام هزینه‌ها و خطرات از دست دادن یا آسیب دیدن کالا را از آن لحظه متحمل شود.

نمایی از دوبه یا Barge

اصطلاح FAS فروشنده را ملزم به ترخیص کالا برای صادرات می‌کند که برخلاف نسخه‌های قبلی اینکوترمز است که خریدار را ملزم به ترخیص کالا می‌کرد.
با این حال، اگر طرفین از خریدار بخواهند که کالا را برای صادرات ترخیص کند، باید با افزودن بندی صریح به این منظور در قرارداد فروش، این امر روشن شود.

Free on Board (FOB)

تحت شرایط FOB، فروشنده تمام هزینه‌ها و خطرات را تا زمانی که کالا را در کشتی بارگیری کند، متحمل می‌شود. قرارداد FOB فروشنده را ملزم می‌کند که کالا را در یک کشتی که توسط خریدار تعیین می‌شود به بندر مورد نظر تحویل دهد. در این مورد، فروشنده باید ترخیص کالا را نیز به این ترتیب انجام دهد.
از سوی دیگر، خریدار لازم است تا هزینه حمل بار دریایی، هزینه بارنامه، بیمه، تخلیه بار و هزینه حمل و نقل از مبدا تا مقصد را پرداخت کند.

Cost and Freight (CFR)

فروشنده هزینه حمل کالا را تا بندر مقصد بر عهده می‌گیرد. اما ریسک‌های احتمالی فقط تا زمانی بر عهده فروشنده است که کالاها در کشتی کشور صادر کننده بارگیری شده باشند.
به عبارتی دیگر فروشنده مسئول هزینه‌های مبدا از جمله ترخیص کالا و هزینه حمل و نقل برای حمل به بندر مورد نظر است. اما هیچگونه مسئولیتی در قبال تحویل به مقصد نهایی یا بیمه ندارد.

Cost, Insurance and Freight (CIF)

عبارت “هزینه، بیمه، حمل و نقل” یا همان CIF یعنی فروشنده هزینه حمل کالا و بیمه را تا زمانی که بار به مقصد برسد می‌پردازد اما با تحویل بار دیگر متحمل هیچگونه ریسکی نخواهد شد.
CIF تقریبا شبیه به اصطلاح CFR است، با این تفاوت که فروشنده موظف است هنگام حمل و نقل کالا را بیمه کند تا در صورت هرگونه خسارات این موارد توسط بیمه جبران شود.
نکته‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که CIF فقط برای حمل و نقل دریایی بدون کانتینر مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای سایر روش‌های حمل و نقل باید با CIP جایگزین شود.
دقت داشته باشید که بر اساس هر کدام از قوانین بالا خریدار و فروشنده موظف اند تا وظایف خود را بر اساس بندهای این قانون انجام دهند. اما در صورتی که خریدار و فروشنده مایل به تغییر هر کدام از این قوانین باشند لازم است تا طی قراردادی واضح و روشن تغییرات دلخواه را ایجاد کنند.

تعیین هزینه ها بین خریدار و فروشند مطابق با جدول اینکوترمز 2020

*دقت داشته باشید که همه اینکوترمزهایی که با حرف D در جدول اینکوترمز شروع می‌شوند، هیچ گونه تعهدی برای ارائه بیمه ندارند.

تعیین ریسک بین خریدار و فروشند مطابق با اینکوترمز 2020

خطر و هزینه همیشه برای Incoterms یکسان نیست. در بسیاری از موارد، ریسک و هزینه معمولاً با هم همراه است، اما همیشه اینطور نیست.

اصطلاحات اینکوترمز مربوط به ریسک در حمل و نقل‌ های دریایی و آب‌های داخلی

قوانین اینکوترمز مربوط به ریسک در حمل و نقل از طریق سایر راه ها

اینکوترمز براساس مقررات دولتی

جالب است بدانید که بر اساس قوانین دولتی و حوزه‌های قضایی در کشورهای مختلف، این امکان وجود دارد که هزینه‌های عوارض کالا برخلاف قوانین اینکوترمز محاسبه شود.
به عنوان مثال در هند، عوارض بر اساس CIF کالا محاسبه می‌شود و در آفریقای جنوبی عوارض بر اساس ارزش FOB کالا محاسبه خواهد شد. به همین دلیل باید دقت زیادی به خرج داد تا اطمینان حاصل شود که تمامی بندها برای خریدار و فروشنده بر اساس مقرارت دولتی روشن شده است.

تفاوت بین incoterms 2010 و incoterms 2020

تغییر قوانین بارنامه داخلی در اینکوترمز FCA

در اینکوترمز 2010، FOB معمولاً برای حمل و نقل کانتینر مورد استفاده قرار می‌گرفت. مشکل اینجا بود که فروشنده هنگامی که کانتینر به بندر صادراتی می‌رسید دیگر هیچگونه مسئولیتی نداشت، این در حالی بود که فروشنده تمام خطرات و هزینه ها را بر عهده می‌گرفت.

در اینکوترمز 2020 گزینه‌ای به این قوانین اضافه شد تا فروشنده بتواند بارنامه دریافت کند تا از خطراتی مثل لغو حمل و نقل‌های پیش بینی نشده پیشگیری شود.

هزینه ها به طور واضح تر ذکر شده است

تفاوت دوم در رابطه با فهرست هزینه ها در اینکوترمز است. در اینکوترمز 2010 هزینه‌ها برای هر مورد به طور جداگانه ذکر شده است. در اینکوترمز 2020 هم این مورد همچنان وجود دارد با این تفاوت که علاوه بر این، آنها در در A9 برای فروشنده و B9 برای خریدار فهرست می شوند (لیستی از تمام هزینه های مربوط به قوانین Incoterms)

تغییر بیمه در CIF و CIP

در CIF وضعیت بیمه همچنان ثابت است و بیمه با هزینه فروشنده اتخاذ می‌شود. در CIP اکنون تصمیم گرفته شده تا فروشنده ملزم شود بیمه‌ای را بپردازد که کلیه خطرات را پوشش دهد.

استفاده از حمل و نقل شخصی در FCA ، DAP ، DPU و DDP

اینکوترم‌های 2020 این امکان را برای شما فراهم خواهند کرد تا با ایجاد قراردادی حمل و نقل و ترابری را بدون دخالت شخص ثالث انجام دهید و از وسایل نقلیه شخصی خود استفاده کنید.

تغییرDAT (تحویل در ترمینال) به DPU (تحویل در مقصد نهایی تخلیه بار)

DAT که مخفف Delivered at Terminal بود، به DPU تغییر کرده است که مخفف Delivered at Place Unloaded است. این بدان معناست که از این پس تحویل DAT نه تنها می‌تواند در ترمینال بلکه در هر مکان دیگری انجام شود.

در نظر گرفتن الزامات ایمنی

از آن جا که الزامات ایمنی حمل و نقل اهمیت بیشتری پیدا کرده اند، در اینکوترمز 2020 اشاره‌ای صریح به تعهدات و هزینه‌های مربوط به ایمنی اضافه شده است.